Polski Klub Ekologiczny Okręg Pomorski jako organizacja zaangażowana w ochronę lokalnego krajobrazu i przyrody, zwracamy się z niniejszym pismem wyrażając sprzeciw wobec planowanej wycinki szpaleru drzew przydrożnych rosnących wzdłuż drogi łączącej miejscowość Poborowo i Kołczygłowy.
Drzewa te, stanowiące zarówno istotny element krajobrazu kulturowego, jak i biologicznego, są cennym świadkiem historii naszego regionu i pełnią ważną funkcję w ekosystemie lokalnym, oferując schronienie i pożywienie dla wielu gatunków ptaków oraz innych zwierząt.
Zwracamy uwagę, że decyzja o wycince drzew podejmowana bez wnikliwej analizy jej skutków dla środowiska, lokalnej społeczności oraz bez uwzględnienia głosu mieszkańców jest niezgodna z zasadami dialogu społecznego i demokratycznego procesu decyzyjnego.
Drogi obsadzone szpalerami drzew są charakterystyczne dla polskiego krajobrazu, szczególnie w jego wiejskich i podmiejskich częściach. Aleje drzew mają w Polsce długą tradycję i są elementem krajobrazu kulturowego kraju, często stanowiąc istotny element dziedzictwa narodowego.
Historia alei drzew w Polsce sięga XVIII i XIX wieku, kiedy to rozpoczęto systematyczne nasadzenia przy drogach dla upiększenia krajobrazu, ochrony przed wiatrem oraz jako element porządkujący przestrzeń. Wiele z tych alei przetrwało do dziś, stanowiąc ważną część polskiego pejzażu.
W ostatnich latach zauważalny jest również wzrost świadomości społecznej na temat znaczenia alei przydrożnych, a także podejmowane są różne inicjatywy mające na celu ich ochronę i zachowanie jako elementu dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, a także działania prawne mające na celu ochronę tych cennych elementów krajobrazu.
Aleje te są również narażone na poważne zagrożenia, takie jak ekspansja infrastruktury drogowej, choroby drzew, czy niekiedy nieodpowiednie zarządzanie. W związku z tym ochrona alei drzew przydrożnych w Polsce pozostaje ważnym wyzwaniem zarówno dla lokalnych społeczności, jak i dla polityki środowiskowej kraju ze względów zarówno społeczno-kulturowych jak i ekologicznych.
Poniżej przedstawiamy argumenty, które przemawiają za ochroną tych unikalnych elementów krajobrazu:
Bioróżnorodność: Aleje drzew przydrożnych często pełnią rolę korytarzy ekologicznych, łączących różne obszary z naturalnymi ekosystemami. Są one siedliskiem dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym ptaków, owadów oraz drobnych ssaków. Ich ochrona przyczynia się do zachowania bioróżnorodności.
Łagodzenie zmian klimatu: Drzewa są znakomitymi pochłaniaczami dwutlenku węgla, przyczyniając się do zmniejszenia ilości tego gazu cieplarnianego w atmosferze. Aleje drzew mogą więc odgrywać rolę w łagodzeniu skutków zmian klimatu.
Ochrona gleby i wody: Drzewa stabilizują glebę swoimi korzeniami, co pomaga zapobiegać erozji. Ponadto, poprzez transpirację i cieniowanie, regulują one cykl wodny, zmniejszając ryzyko powodzi oraz suszy.
Poprawa jakości powietrza: Liście drzew pełnią funkcję naturalnych filtrów, pochłaniając szkodliwe zanieczyszczenia oraz pyły zawieszone. Dzięki temu, aleje drzew przyczyniają się do poprawy jakości powietrza.
Redukcja hałasu: Drzewa efektywnie tłumią hałas pochodzący z ruchu drogowego, dzięki czemu poprawiają jakość życia mieszkańców okolicznych obszarów.
Wartość estetyczna i krajobrazowa: Aleje drzew są często elementem historycznego i kulturowego dziedzictwa. Ich urok estetyczny i charakterystyczna struktura przyciągają turystów oraz poprawiają ogólny wygląd i charakter okolicznych terenów.
Funkcje społeczne i rekreacyjne: Aleje drzew zapewniają przyjemne i zdrowe środowisko do spacerów, jazdy na rowerze czy biegania, co sprzyja zdrowiu i dobremu samopoczuciu lokalnych społeczności.
Klimat mikroregionalny: Drzewa mają zdolność do regulowania temperatury, zarówno poprzez zapewnienie cienia, jak i poprzez proces transpiracji. W upalne dni, aleje drzew mogą znacząco obniżyć lokalną temperaturę, co jest szczególnie istotne w kontekście rosnących problemów związanych z falami upałów w miastach.
Edukacja i świadomość ekologiczna: Aleje drzew mogą służyć jako narzędzia edukacyjne, promujące wiedzę na temat roli drzew w ekosystemach oraz potrzeby ich ochrony.
Wartość ekonomiczna: Zdrowe i dobrze utrzymane aleje drzew mogą podnieść wartość nieruchomości i przyciągać inwestycje, szczególnie w obszarach turystycznych i rekreacyjnych.
Osobnym zagadnieniem jest wycinanie drzew przydrożnych w celu zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dane naukowe nie potwierdzają tej tezy. Oto kilka argumentów wspartych wynikami badań naukowych, które jednoznacznie podważają zasadność wycinania drzew przydrożnych w kontekście bezpieczeństwa:
Efekt psychologiczny: Drzewa przy drodze mogą powodować tzw. efekt „zielonego hamulca”. Kierowcy, jadąc drogą obsadzoną drzewami, instynktownie zmniejszają prędkość, co wynika z odbioru wizualnego ograniczenia przestrzeni. Badania wskazują, że obecność drzew może skutkować bardziej ostrożną jazdą. Przykładem jest badanie opublikowane w „Landscape and Urban Planning” w 2013 r., które wykazało, że drzewa przy drogach mogą obniżać średnią prędkość pojazdów i zmniejszać częstotliwość wypadków.
Bezpieczeństwo versus percepcja ryzyka: Wycinanie drzew w celu zwiększenia widoczności i poczucia bezpieczeństwa może faktycznie przynieść odwrotny skutek, ponieważ kierowcy mogą reagować na otwartą przestrzeń zwiększeniem prędkości. Badania wskazują, że drzewa mogą zwiększać percepcję ryzyka, co paradoksalnie prowadzi do bezpieczniejszego stylu jazdy. Badanie przeprowadzone przez Donalda Appleyarda i Marka Lintell’a w 1972 r. wykazało, że na ulicach z większą ilością zieleni kierowcy częściej jeździli wolniej i byli bardziej uważni.
Obniżenie śmiertelności: W 2012 roku w badaniu przeprowadzonym przez Dr. Grant M. Marshall z Uniwersytetu w Toronto odkryto, że aleje drzew mogą zmniejszać ryzyko śmiertelności w wypadkach drogowych. To badanie wskazuje, że wycinanie drzew przydrożnych może niekoniecznie prowadzić do poprawy bezpieczeństwa drogowego.
Porównanie dróg z alejami i bez alei: W 2005 roku studium przypadku w Kolorado (Stany Zjednoczone) wykazało, że drogi bez alei drzew miały wyższą śmiertelność niż te z alejami. W przeciwieństwie do intuicji, obecność drzew mogła więc działać jako element zapobiegający wypadkom.
Ocena wpływu drzew na bezpieczeństwo: W badaniu opublikowanym przez „American Journal of Preventive Medicine”, analiza zderzeń z udziałem pojazdów i drzew przydrożnych wykazała, że ryzyko wypadków może być niższe na drogach z drzewami niż na tych bez nich, co wskazuje na to, że same drzewa nie są główną przyczyną wypadków. badanie opublikowane w „Landscape and Urban Planning” sugeruje, że drzewa mogą działać jako wizualne wskazówki, które skutkują wolniejszą jazdą.
Znaczenie odpowiedniego zarządzania drzewostanem: Przegląd literatury przeprowadzony przez Naderi et al. (2008) w „Journal of Safety Research” podkreśla, że odpowiednia konserwacja i zarządzanie drzewami przydrożnymi, a nie ich wycinka, mogą mieć kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa.
Korzyści z zadrzewienia dla bezpieczeństwa ogólnego: W badaniu przeprowadzonym przez Uniwersytet w Waszyngtonie zauważono, że zadrzewione drogi mogą zmniejszać stres u kierowców, co teoretycznie może prowadzić do bezpieczniejszego zachowania na drodze.
Złożoność przyczyn wypadków: W wielu badaniach, takich jak raporty Transport Research Laboratory w Wielkiej Brytanii, podkreślana jest złożoność przyczyn wypadków drogowych, gdzie obecność drzew jest tylko jednym z wielu czynników i nie można jej bezpośrednio łączyć z większą liczbą wypadków.
Zachowując ostrożność naukową należy uwzględnić, że wyniki badań mogą się różnić w zależności od specyficznych warunków drogowych, gatunków drzew, ich rozmieszczenia oraz od zachowania kierowców w danym regionie.
Oczywistym też jest, że ochrona alei jest wyzwaniem ze względu na ich starzenie się, potrzeby konserwacyjne. Z tego powodu niezbędne jest współdziałanie społeczności lokalnych, historyków, dendrologów oraz władz w celu zachowania tych unikalnych elementów krajobrazu dla przyszłych pokoleń.
Zanim podejmie się jednak decyzję o wycince, należy przeprowadzić dokładną lokalną analizę wpływu drzew na bezpieczeństwo i środowisko, a wnioski powinny być oparte na szeroko zakrojonych badaniach i danych, a nie na pojedynczych przypadkach czy ogólnych założeniach.
W związku z powyższym, wnosimy o:
- Wstrzymanie wszelkich działań mających na celu usunięcie wspomnianych drzew do czasu przeprowadzenia pełnych konsultacji społecznych.
- Przeprowadzenie niezbędnych badań ekologicznych i bezpieczeństwa drogowego, które realnie ocenią wpływ planowanej wycinki na środowisko i użytkowników drogi.
- Rozważenie alternatywnych rozwiązań, które mogą zapewnić równowagę między bezpieczeństwem ruchu drogowego a ochroną środowiska, takich jak pielęgnacja istniejących drzewostanów czy wprowadzenie dodatkowych środków spowalniających ruch.
Wierzymy, że nasza wspólna odpowiedzialność za dziedzictwo naturalne i krajobrazowe zobowiązuje Samorząd Gminny do poszukiwania rozwiązań, które służą zarówno potrzebom społeczności lokalnej jak i ochronie środowiska i uwzględnianiu dobrostanu przyszłych pokoleń.
aleja drzew KOŁCZYGŁOWY – stanowisko PKE OP
